Tên di sản : Cụm di tích nghệ thuật và thắng cảnh Núi An Hoạch (Núi Nhồi)-Bia Lăng Mãn Quận công Lê Trung Nghĩa

Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa

Loại di sản : Di tích kiến trúc nghệ thuật

Sô quyết định : 983/QĐ

Giới thiệu

“Sinh từ” của Quận Mãn (nhân dân thường gọi là Lăng Quận Mãn) là một ngôi đền thờ do chính bàn tay những người nghệ nhân làng Nhồi tạo dựng khi Quận Mãn còn sống.

Đứng ở “Sinh từ” nhìn về phía Nam, dãy núi An Hoạch như một bức bình phong. Phía sau là làng Nhuệ, hai bên là cả một khoảng đất rộng vài ha. Có hồ sen, có bãi cột ngựa, có giếng nước…Bước vào “Sinh từ” hai bên có bốn tấm bia, đặt 2 bên đối xứng nhau. Nhìn vào bia thứ nhất, bia thứ hai bên trái và bia thứ 4 bên phải đều có chung một nội dung nói lên điều ước của các thôn, có cùng niên hiệu dựng bia Hoàng Triều “Cảnh Hưng” năm thứ 43 (tức năm 1782) đều do một người soạn bia là Lê Quý Thành.

Bia thứ nhất có 62 hàng chữ. Bia cao 1,7m; rộng 1,25m; dày 0,50m; là điều ước của 5 thôn: Kiện Đại, Vệ An, Thọ vực, Đồng Giát và Văn Thôn.

Bia thứ 2 có 48 hàng chữ. Bia cao 1,55m; rộng 1,25m; dày 0,50m là bia hậu thần của hai thôn: Thượng Đống và Quảng Nạp thuộc xã An Hoạch, huyện Đông Sơn.

Bia thứ 4 Hậu Thần bi ký của thôn Nhuệ, xã An Hoạch, huyện Đông Sơn, có 5 dòng chữ, cao 1,57m, rộng 1,26m, dày 0,43 m.

Nội dung văn bia là điều ước về hậu thần để lưu lại cho mọi người tuân theo.

Ba tấm bia trên mặt trước viết điều ước của các thôn. Mặt sau viết Lạc khoản.

Riêng tấm bia thứ 3 của xã An Hoạch ghi lại công đức của Lê Công Nghĩa (tức Mãn).

Nội dung văn bia: Năm Tân Sửu Lê Trung Nghĩa nhận sắc trấn thủ kinh Bắc Sứ, chính quan hậu duệ kỳ thiên quản nhất ký đội.

Cả 4 tấm bia đều có bố cục giống nhau đế bia vuông là một khối đá liền. Bia 4 mặt có chữ. Tiếp hai hàng bia là đến cập hổ đá với tư thế ngồi cao nhìn về phía trước, đuôi cặp vào phía trong đùi sau rồi lượn vòng bên phía hông, trông rất mạnh mẽ. Tượng cặp vũ sĩ, bên tả có tên là long vũ sĩ, bên hữu là Đôn vũ sĩ, cả hai đầu đội mã trụ, mặc áo giáp, lưng buộc dải kiểu thắt “đai” đầu dây buông thỏng phía trước. Tiếp đến là cặp ngựa đứng chầu dáng yên đeo chuông nhạc, long mao và bờm mào đều được trang trí, hai ngựa đều có tên gọi riêng đầy ý nghĩa.

“Sinh từ” và “Tẩm” của quận Công Mãn là một quần thể kiến trúc nghệ thuật đá thế kỉ XVIII rất điển hình và rất độc đáo ở Thanh Hoá. Không những phong phú về thể loại mà còn mang một đặc trưng về phong cách nghệ thuật. Vì vậy, đền thờ quận Mãn không chỉ là một di tích lịch sử văn hoá mà còn là một bảo tàng nghệ thuật điêu khắc đá của Thanh Hoá.